प्रतिकात्मक तस्बिर
लन्डन । डेबिट क्रेडिट कार्ड र इन्टरनेटले भुक्तानी सहज हुंदै जांदा बेलायतको एउटा बैंकले नयां बायोमेट्रिक प्रविधि विकास गरेको छ ।
रोयल बैंक अफ स्कटल्याण्डले १०० पाउण्डसम्मको कारोबारका लागि कार्ड वा मोबाइल फोन नचाहिने गरि बायोमेट्रिक प्रविधि विकास गरेको हो ।
उक्त बैंकले ग्राहकको औंला छाप (फिङ्गर प्रिन्ट) ले कारोबार प्रमाणित हुने गरि बायोमेट्रिक फोब (सानो डब्वा) को सफल परिक्षण गरेको छ । उक्त फोब सांचोको झुप्पामा हाल्न सकिन्छ र चाहेको बेला भुक्तानी दिन फिङ्गर प्रिन्ट हाल्न मिल्ने गरि डिजाइन गरिएको छ । यस प्रविधिको विकासले बढ्दो रुपमा भइरहेको चोरी तथा अनैतिक गतिविधि (फ्रड) नियन्त्रण हुने विश्वास गरिएको छ ।
रोयल बैंक अफ स्कटल्याण्डले यस प्रविधिको सफल परिक्षण भएको जनाए पनि कहिले देखि आमग्राहकले सुविधा पाउने हुन् भन्नेबारे केही बताएको छैन् । जर्मनीमा अवस्थित जिसेक डिभिरेन्ट मोबाइल सेक्युरिटी कम्पनीले यस प्रणालीबारे काम गरिरहेको छ ।
हाल भइरहेको कन्ट्याक्ट लेस तथा पिन नम्बर भुक्तानी प्रणालीको दुरुपयोग अत्यधिक भइरहंदा फिङ्गर प्रिन्ट प्रविधिले निकै सुधार गर्ने अपेक्षा बैंकले गरेको छ । प्रत्येक मानिसको फिङ्गर प्रिन्ट अलग हुने र यस्तो प्रविधिले अपराधिक क्रियाकलाप कम हुने लन्डनका अर्थ ब्यवस्थापन बिज्ञ विकलचन्द्र आचार्य बताउंछन् ।
बढ्दो बैंकिङ प्रविधिले गर्दा पश्चिमी देशहरुमा नगद कारोबार घट्ने क्रममा छ । पहिलो भुक्तानी कार्ड सन् १९५० मा अमेरिकामा डाइनर्स क्लबको नामबाट शुरु भएको थियो । पछि सन् १९५८ मा अमेरिकन एक्सप्रेस आयो । यी दुवै चार्ज कार्ड थिए जहां महिनाको अन्तिममा ग्राहकले पुरा रकम भुक्तानी गर्नुपर्दथ्यो । तर यो कार्डलाई त्यसबेला क्रेडिट कार्ड भनेर चिनिन्थ्यो । सन् १९७३ मा पहिलो इलेक्ट्रोनिक कारोबारको प्रमाणिकरण अमेरिकाको क्यालिफोर्नियास्थित भिजा डेटा सेन्टरमा भएको थियो ।
सन् १९७५ मा फ्रेन्च आविष्कारक रोनाल्ड मोरेनोले चिप कार्डको विकास गरेका थिए जसलाई स्मार्ट कार्ड भनेर पनि चिनिन्छ । यसले बैंकिङ क्षेत्रमा माइक्रोप्रेसेसर गर्न ठूलो परिवर्तन ल्यायो । फ्रान्समा सन् १९९२ मा यस्तो प्रविधि डेबिटकार्ड प्रयोगका लागि अनिवार्य बनाइयो । बेलायतमा भुक्तानीका लागि चिप र पिन कार्ड सन् २००४ मा शुरुवात सरि सन् २००६ देखि अनिवार्य बनाइएको थियो । यस्तो प्रविधिले ग्राहकको हस्ताक्षर सजिलै नक्कल गरि दुरुपयोग हुने जोखिम धेरै कम गरेको छ । तर, न्यून भएपनि सजिलै दुरुपयोग पनि भइरहेको छ । इन्टरनेट विकासले गर्दा कार्ड भुक्तानीमा वायरलेस तथा कन्ट्याक्ट लेस सिस्टम विकास भएको थियो ।
