लन्डन । कम्प्युटरद्वारा सञ्चालित हेज फन्डले लन्डन स्टक मार्केटमा मानव दिमाग भन्दा बढि प्रतिफल दिएको समाचारले अहिले सेयर बजार र लगानीमा नयां क्षितिज खुलेको चर्चा चुलिएको छ । सन् २०१६ मा कम्प्युटर अल लग्रिथम प्रोग्राममा सञ्चालित २० वटा हेज फन्डहरुले उत्कृष्ट काम गरि प्रतिफल दिन सक्षम भएको तथ्य आएपछि प्रविधिले लगानीमा अरु विश्वास जित्ने अपेक्षा छ ।
हेज फन्ड मानिसहरुको पैसा संकलन गरि उपयुक्त लगानी मार्फत प्रतिफल दिन खोलिने कम्पनी हो । बेलायतको स्टक मार्केटमा सिधै व्यक्तिले लगानी गर्नु भन्दा उपयुक्त हेज फन्डको इतिहास र काम कारबाही हेरी मानिसले छानेर लगानी गर्ने प्रचलन छ । हेज फन्डमार्फत अर्बौं पाउण्ड सेयर बजारमा लगानी गर्ने पनि छन् जसले स्टक मार्केटमा प्रभाव पार्न पनि सक्छ ।
सन् २०१६ मा भएका दुई प्रमुख घट्नाक्रम ब्रेक्जिट र डोनाल्ड ट्रम्पको विजयले लन्डन सेयर बजार उत्साहित गराउन सफल रहयो । कमजोर पाउन्डको विनिमय दरका कारण लन्डन स्टक मार्केटका ठूला सय कम्पनीको सेयर सूचांक ७ हजार अंक भन्दा बढि हुने क्रम जारी छ । ठूला १०० कम्पनीको सेयर अंक सात हजारको घेरा नाघेपछि मनोवैज्ञानिक हिसावले लगानीकर्तामा अरु उत्साह आउने गरेको तथ्य विश्लेषकहरुले बताउंदै आएका छन् ।
ब्रेक्जिट लगत्तै लन्डन स्टक मार्केटको ठूला सय कम्पनीको सेयर सूचांक एकदमै तल झरे पनि गत अक्टोबरमा पाउन्ड स्टर्लिङको भाउमा भारी गिरावटले निर्यात बढाई अरु प्रतिष्पर्धी भयो र बेलायत बाहिर यी कम्पनीले आर्जन गरेको सम्पत्तिको मूल्य बढि हुनाले स्टक मार्केट बढ्ने क्रम जारी छ ।
स्टक मार्केटको सूचांक कम हुने बित्तिकै लोभले आत्तिएर सेयर बेच्ने भन्दा राखिरहनेले सेयर मार्केट स्थिर र पछि सेयर भाउ पुनः ठिक भएपछि नोक्सान नहुने पाइएको छ ।
बेलायत इयू बहिर्गमन (ब्रेक्जिट) मत आसपासमा गरेको लगानी वर्षको शुरुवात भन्दा राम्रो भएको छ । जसले आत्तिएर आफ्नो सेयर बेचेका थिए, उनीहरुले अहिले धेरै नोक्सान बोहोर्नु परेको छ । धेरै सेयर र स्टक मार्केटका फन्डहरु मध्यम देखि लामो समयावधिका लगानीकर्ताहरुलाई पंूजीगत मुल्य बढाउनुका साथै प्रतिफल दिने लक्ष्य राखेका हुने लन्डनस्थित अर्थ व्यवस्थापनका एकजना जानकार बिकलचन्द्र आचार्य बताउंछन् ।
सन् २०१६ वर्ष लन्डन स्टक मार्केटको ठूला सय कम्पनीको (फुटसी १००) औसत लाभांस करिब ३ दशमलब ७ प्रतिशत रहेको चर्चा गर्दै आचार्यले सेयर बजारमा तीन गुणा हुने आम्दानीको जोखिमबाट डराएर या थाहा नपाएर धेरै बेलायतका वचतकर्ताहरुले १ प्रतिशत भन्दा पनि कम प्रतिफल आउने बैंक खातामा आफ्नो पैसा राखिरहेका बताए ।
राम्रो आर्थिक निवृत्तको योजना देखि अनेकौं प्रतिफलको प्रलोभनमा स्टक मार्केटमा लगानी हेज फन्ड या मानिसहरुले गर्ने गर्छन् । मध्यम देखि लामो समयको लगानीमा ध्यान दिए नोक्सान हुने कम सम्भावना रहेको विश्लेषकहरु बताउंछन् । उतारचढावको डरका साथै सेयरको मूल्य घट्न सक्ने यथार्थ त हमेसा हुन्छ ।
सन् १८०१ मा आधुनिक लन्डन स्टक मार्केटको स्थापना गरिएपनि यसको इतिहास सन् १५७१ मा रानी एलिजावेथ प्रथमले रोयल एक्सचेन्ज भनेर उद्घाटन गरे पछि नै शुरु भएको ठानिन्छ । ६ ट्रिलियन (६ हजार अर्ब) पाउन्ड भन्दा बढि जम्मा सेयरको मूल्य रहेको लन्डन स्टक मार्केट अमेरिकाको डाओ जोन र नास्डाकपछि संसारको तेस्रो ठूलो मार्केट मानिन्छ । यहां दिनमा औसत करिब ६ अर्ब पाउन्ड मुल्यको सेयर कारोबार हुनेगर्छ । यसमा ६० भन्दा बढि मुलुकका तीनहजार बढी कम्पनी सूचीवद्ध छन् । सन् २००८ को आर्थिक मन्दी पछि बैंक अफ इंग्ल्यान्डले ब्याजदर निकै कम गरि लगानीलाई अरु उत्प्रेरित गर्ने कदम चाल्दै आएको छ ।
स्टक मार्केट लन्डनबाट नेपाल लगायत विकासशील देशहरुले लगानी, प्रतिफल, स्थायित्व, सेयर किनबेच आदिमा धेरै सिक्न र मनन गर्न सक्छन् ।
